Taalscreening bij kleuters via Koalatest

Alle leerlingen van de 3de kleuterklas zullen vanaf volgend schooljaar de gloednieuwe ‘Koalatest’ afleggen. Die test werd speciaal ontwikkeld om een taalscreening te kunnen afnemen bij kinderen in de laatste kleuterklas. Zo kan taalachterstand tijdig ontdekt én verholpen worden. De Koalatest vertrekt vanuit herkenbare situaties en geeft kleuters de kans om spelenderwijs hun taalniveau te demonstreren. De scholen krijgen een uitgebreide handleiding én € 12 miljoen bijkomend budget voor extra helpende handen in de klas bij het afnemen van de taalscreening en de organisatie van taalintegratietrajecten voor kinderen met een taalachterstand. “We willen vermijden dat kinderen nog met een achterstand beginnen aan de lagere school”, zegt minister van Onderwijs Ben Weyts. “Dankzij de Koalatest geven we elk kind gelijke kansen”.

Kinderen die aan de lagere school beginnen met een taalachterstand, lopen vaak ook achterstand op andere gebieden op. Ongelijk aan de start is vaak ook ongelijk aan de eindmeet. Daarom zal er vanaf volgend schooljaar (2021-2022) een taalscreening afgenomen worden in de 3de kleuterklas. Zo kan taalachterstand tijdig ontdekt én verholpen worden. De leerplichtleeftijd is verlaagd naar 5 jaar: alle kinderen moeten dus naar de 3de kleuterklas. Dat is een opportuniteit om kinderen met een taalachterstand nog voor aanvang van de lagere school bij te spijkeren. “Het 3de kleuterklasje wordt meer dan ooit een warm leerbad”, zegt Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts.

Er is nu een gloednieuw instrument klaar om de taalscreening af te nemen in de 3de kleuterklas: de ‘Koalatest’. Het Centrum voor Taal en Onderwijs van de KU Leuven heeft de Koalatest speciaal ontwikkeld om een taalscreening af te kunnen nemen bij onze kleuters. In het afgelopen jaar werd de test al uitgeprobeerd bij 2.000 kleuters. De Koalatest focust op luistervaardigheid, want dit hangt sterk samen met algemene taalvaardigheid en het is bovendien een goede voorspeller voor schoolsucces. De naam ‘Koala’ verwijst naar ‘kleuteronderwijs’ (KO) en ‘luistervaardigheid’, maar de koala is ook een gepaste mascotte: deze test moet kleuters helpen om hoog te klimmen.

Concreet bestaat de Koalatest uit 7 taken die allemaal vertrekken vanuit een normale en herkenbare klassituatie in de 3de kleuterklas: een spel met een hoepel, een turnles, een knutselopdracht, een rommelige eetzaal, een verhaal over konijntjes, de klasbibliotheek of een verjaardag in de klas. Bij de 7 taken horen doe-opdrachten, zoek-opdrachten of kies-opdrachten. Zo moeten kleuters bijvoorbeeld op basis van mondelinge instructies een papieren vingerpop maken, bepaalde delen van een tekening inkleuren of de juiste verjaardagstaart aanduiden. De kleuters leggen een deel van de opdrachten individueel af en een deel in een klein groepje van ongeveer 5 kindjes. Het is de vertrouwde klasleerkracht die alle opdrachten begeleidt en beoordeelt hoe goed de kleuters de instructies verstaan. De kleuters krijgen na de Koalatest een score die hen indeelt in 1 van 3 kleurenzones: kleuters in de groene zone hebben genoeg taalvaardigheid, kleuters in de oranje zone hebben mogelijk extra ondersteuning nodig en kleuters in de rode zone hebben waarschijnlijk intensieve begeleiding nodig.

“De Koalatest is heel kindvriendelijk: de kleuters zullen vaak niet doorhebben dat ze een test aan het afleggen zijn”, zegt Weyts. “Maar we hebben nu wel een kant en klaar instrument om taalachterstand tijdig vast te stellen. Zo kunnen we al in de kleuterklas ingrijpen en vermijden dat sommige kinderen hun hele schoolcarrière lang achterop blijven hinken”.

De Koalatest wordt elk jaar afgenomen tussen 10 oktober en 30 november. Scholen krijgen zelf de vrijheid om het precieze moment te kiezen. Een school kan er ook voor opteren om de oudste kleuters medio oktober en de jongste kleuters pas eind november te testen. De Koalatest wordt niet afgenomen voor 10 oktober, omdat kinderen na de zomervakantie de tijd moeten krijgen om in te lopen. De Koalatest wordt echter wel afgenomen voor de maand december, zodat er daarna nog voldoende tijd overblijft in het schooljaar om leerlingen met een taalachterstand bij te spijkeren. Blijkt de achterstand op het einde van de kleuterklas alsnog te groot, dan kan de klassenraad adviseren om de overstap naar de lagere school uit te stellen. Als ouders dat advies naast zich neerleggen, dan krijgt het kind in het 1ste leerjaar een taalintegratietraject opgelegd. In beginsel gaat het dan om een taalbadklas, of een volwaardig alternatief.

De scholen krijgen de nodige ondersteuning om de taalscreening te organiseren én om taalintegratietrajecten op te zetten voor kinderen die volgens de Koalatest een taalachterstand hebben. Zo is er een uitgebreide handleiding klaar voor de leerkrachten die de Koalatest zullen afnemen, inclusief een stappenplan, handige tips, benodigdhedenlijstjes, hulp bij de interpretatie van de resultaten en de antwoorden op veelgestelde vragen. De scholen kunnen ook rekenen op € 12 miljoen bijkomend budget voor extra helpende handen in de klas bij de afname van de Koalatest en het bijspijkeren van leerlingen met een taalachterstand. Die extra investering is goed voor 240 extra voltijdse krachten.