Vlaanderen lanceert leesoffensief

Vlaanderen wil over 10 jaar in de top 5 staan van landen met de beste leesvaardigheid. Dat is ambitieus, want vandaag bungelen we achteraan het internationale peloton. De Vlaamse Regering wil die inhaalbeweging realiseren met een groot Leesoffensief, dat zich in de eerste plaats richt op mensen die vandaag nog amper of zelfs niet lezen. Er wordt onder meer ingezet op kleuters, kinderen in de buitenschoolse opvang en leerlingen van het technisch en het beroepsonderwijs. Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon en Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts investeren volgend jaar alvast zo’n € 2 miljoen en er wordt een Leesfonds opgericht om extra acties te financieren. Het Leesoffensief zal alle krachten op het terrein voor het eerst bundelen en wil zoveel mogelijk mensen mobiliseren, bijvoorbeeld om op veel meer plekken voor te lezen. Een Nationale Leesdag zal het belang van (blijven) (voor)lezen extra onderstrepen. “We willen zoveel mogelijk Vlamingen weer aan het lezen krijgen”, zeggen Jambon en Weyts.

Het gaat slecht met de leesvaardigheid in Vlaanderen. Onze 10-jarigen behalen in de internationale PIRLS-vergelijking met 45 landen slechts de 32ste plaats als het gaat over begrijpend lezen. 1 op 5 haalt zelfs het minimumniveau niet. We bungelen dus achteraan het peloton. Vlaamse kinderen hebben zo 2 jaar extra nodig om hetzelfde leesniveau te halen als de 10-jarigen in de best presterende landen.  Elk ander onderzoek bevestigt het probleem. Er bestaan weliswaar heel wat goedbedoelde initiatieven die lezen promoten, maar er is veel versnippering en meestal bereiken deze leesacties vooral mensen die sowieso al lezen. Een groeiende groep leest ondertussen steeds minder of zelfs helemaal niet. Dat terwijl lezen de absolute basis is voor alle leren. Het is essentieel voor welslagen in het (hoger) onderwijs en het is een cruciale bouwsteen voor de culturele en persoonlijke ontwikkeling van kinderen, jongeren én volwassenen.

De Vlaamse Regering wil het tij nu keren met een groot Leesoffensief. De ambitie is om over 10 jaar aansluiting te vinden bij de top 5 landen met de beste leesvaardigheid. Dat kan door alle krachten te bundelen, alle initiatieven te stroomlijnen en resoluut in te zetten op Vlamingen die vandaag amper of zelfs helemaal niet lezen. Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon en Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts maken hiervoor alleen volgend jaar alvast zo’n € 2 miljoen vrij. Er is een actieplan klaargestoomd met tientallen nieuwe initiatieven. Enkele blikvangers:

Boekstart in het kleuteronderwijs

Het Leesoffensief wil de allerjongsten bereiken, nog vóór ze naar school gaan en vóór ze zelf leren lezen. Dat zal onder meer gebeuren in de kleuterklas met het project ‘Boekstart’, dat ouders boekenpakketten aanreikt op maat van hun kinderen.

Golf van (voor)leesprojecten in nieuwe en onverwachte plaatsen

Er zullen zoveel mogelijk mensen gemobiliseerd worden om massaal voor te lezen, ook op plaatsen waar dat nu niet of nog te weinig gebeurt. Zo komen er ook na de schooluren maar binnen de schoolmuren voorleesprojecten, met specifieke aandacht voor niet-lezers en zwakke lezers.

Auteursresidenties in scholen van het technisch en het beroepsonderwijs

Auteurs gaan weken of zelfs maandenlang samenwerken met scholen van het TSO en (d)BSO met veel leerlingen uit kansengroepen.

Oprichting van een Leesfonds

De Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren coördineert in samenwerking met verschillende Vlaamse fondsen en Iedereen Leest een fonds dat ook private middelen kan aantrekken, waarmee extra leesacties gefinancierd kunnen worden.

Een jaarlijkse Nationale Leesdag

In navolging van onder meer ‘Ireland Reads’ komt er ook in Vlaanderen een jaarlijkse Nationale Leesdag om het belang van (blijven) (voor)lezen te onderstrepen.

Het Leesoffensief verzamelt veel bondgenoten. Het is de bedoeling om een brede maatschappelijke beweging op gang te trekken, in samenwerking met onder meer de scholen, de jeugdverenigingen, de bibliotheken en de brede kunst- en cultuursector. Maar ook ouders, grootouders, ooms en tantes moeten gemobiliseerd worden. Er moet een breed maatschappelijk gesprek op gang gebracht worden over het belang en de schoonheid van lezen.  

Er komt een brede en aantrekkelijke promotiecampagne voor lezen, naar analogie met de STEM-campagnes. Er staat ook heel wat te gebeuren in de machinekamers van het leesbeleid. Zo moeten versnipperde leesacties veel beter gestroomlijnd worden. Projecten met een groot bereik en duurzame impact krijgen voorrang. Vlaanderen wil ook afstappen van kortstondige acties zonder langetermijneffect: voortaan wordt er gemikt op programma’s van minstens 3 jaar en wordt er gewerkt met doelstellingen die 9 jaar vooruit kijken. Alle bondgenoten met een hart voor lezen worden samengebracht. Goede leespraktijken moeten veel breder verspreid worden via zogenaamd lerende netwerken. Het is ook de bedoeling om kinderbegeleiders, kleuteronderwijzers en leerkrachten veel meer handvaten te geven om te lezen met en voor kinderen en jongeren. Er zal daarom in de opleidingen meer aandacht komen voor taal en lezen.

Minister-president Jan Jambon: “De wereld evolueert razendsnel en het is goed dat we op de digitale trein zitten. Meer nog: Vlaanderen wil een voortrekkersrol inzake innovatie opnemen. Maar tegelijk moeten we onze leescultuur koesteren. De kunst zal er de volgende jaren in bestaan om dit én-én-verhaal tot een goed einde te brengen.”

“Als het gaat over lezen, zijn we vandaag een van de kneusjes. Maar we gaan een van de uitblinkers worden”, zegt Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts. “We gaan dat doen door de niet-lezers centraal te zetten, door kinderen al van piepjonge leeftijd te prikkelen en door geleidelijk te werken. Het heeft geen zin om jongeren meteen om de oren te slaan met dikke romans. Graag lezen doe je stap voor stap”

Het Leesoffensief zal jaarlijks rapporteren over de lopende acties.