Onderzoekers testen taalscreening bij 2.000 kleuters

Eén kleuter op vier spreekt thuis geen Nederlands. Amper 10 jaar geleden was dat nog ‘maar’ 16 procent. Zo beginnen ook heel wat kinderen met een serieuze (taal)achterstand aan het eerste leerjaar. Die achterstand vertaalt zich in veel gevallen al snel in schoolse achterstand. Kinderen die moeite hebben met Nederlands, worstelen meestal ook met andere vakken. “Met een taalscreening in de derde kleuterklas kunnen we al vroeg vaststellen wie met een taalachterstand dreigt te beginnen aan de lagere school”, zegt minister Weyts. “Zo kunnen we hen op tijd beginnen bijspijkeren. Nederlands is de basis: het vak dat alle andere vakken mogelijk maakt.”

Onderzoekers testen momenteel de taalscreening bij 2.000 kinderen in zo’n 80 kleuterscholen. Concreet zal de vertrouwde kleuterleid(st)er – onder toeziend oog van een toetsassistent – opdrachten geven aan kleine groepjes van telkens vijf kinderen. De onderzoekers testen op die manier in totaal 30 verschillende taken uit. Zo kan wetenschappelijk gekalibreerd worden welke taken en vragen het beste bruikbaar zijn om het taalniveau van kleine kinderen te meten. “De taalscreening is compleet nieuw in het Vlaamse onderwijs”, zegt Weyts. “Het meetinstrument moet dus uitgetest worden.”

De coronacrisis heeft natuurlijk een invloed op wetenschappelijk onderzoek in de kleuterklassen. Zo werd dit onderzoek een beetje verlaat, omdat wetenschappers inschatten dat kleuters in dit bijzondere jaar wel wat vertraging opgelopen hebben in hun leerproces. Maar de onderzoekers moeten ook rekening houden met tal van veiligheids- en hygiënemaatregelen. Dat betekent onder meer dat je één toetsassistent niet naar veel verschillende kleuterscholen mag sturen. Daarom worden er ook studenten uit de lerarenopleiding, pedagogische begeleiders en onderwijsinspecteurs ingezet als toetsassistent. Er worden ook al reservescholen gezocht, voor als er kleuterscholen omwille van corona zouden moeten sluiten. Door dit soort ingrepen kan de taalscreening zeker uitgetest worden bij voldoende kinderen in voldoende verschillende scholen.

Het kalibratieonderzoek in de kleuterscholen moet afgerond zijn tegen de kerstvakantie. In het voorjaar van 2021 neemt de taalscreening zijn definitieve vorm aan. Dan wordt ook een handleiding voor de kleuterscholen uitgeschreven.

De taalscreening zal vanaf volgend schooljaar (2021-2022) telkens omstreeks de herfstvakantie afgenomen worden bij alle leerlingen van de derde kleuterklas. Zo kunnen de kinderen nog in de loop van de derde kleuterklas verder bijgespijkerd worden. Aan het einde van de kleuterklas kan de klassenraad inschatten of de talenkennis voldoende is. Ze kunnen ouders dan ook adviseren om het kind nog een jaar langer in de kleuterklas te houden, om daar meer talenkennis op te doen. Als de ouders dat advies naast zich neerleggen, dan zal het kind in het eerste leerjaar een verplicht taaltraject moeten volgen. Dat is in beginsel een taalbadklas, en het kan ook een taalbadjaar zijn.

“We mogen taalachterstand bij kleuters niet meer blauw-blauw laten”, zegt Weyts. “Als er taalachterstand is, dan moeten we die kordaat wegwerken. Alleen zo geef je die kinderen echt dezelfde kansen als alle andere kinderen.”