Werkgroep reikt scholen pedagogische handvaten aan

Onze scholen zijn dit jaar veel meer dan in het buitenland open gebleven. Toch is het allesbehalve een normaal schooljaar: talrijke en strenge veiligheidsmaatregelen drukken op het schoolleven, activiteiten en uitstappen werden geschrapt, schoolvakanties werden verlengd en de tweede en derde graad van het secundair onderwijs zit al sinds de herfstvakantie halftijds in afstandsonderwijs.

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts vroeg aan een werkgroep met pedagogen, psychologen en vertegenwoordigers van de Vlaamse Scholierenkoepel (VSK) en de onderwijsverstrekkers om scholen enkele handvaten te geven waarmee ze de rest van dit schooljaar kunnen vastpakken. Het gaat niet om verplichtingen. “De situatie is in elke school anders”, zegt Weyts. “We geven scholen dus de vrijheid om zelf de beste keuzes te maken voor hun leerlingen. Scholen zijn hier ook al mee bezig. Zij doen er al een jaar alles aan om hun leerlingen zo goed mogelijk te begeleiden.”

De werkgroep heeft nu enkele handvaten opgesteld en die zijn nu overgemaakt aan de scholen. Aandacht voor het mentaal welzijn loopt als een rode draad doorheen verschillende adviezen.

• Heb ook bij kennisverwerving oog voor het motivationele, emotionele en sociale aspect. Leerprestaties en welbevinden zijn niet tegengesteld aan mekaar. Leerlingen gaan zich competent voelen door kennis op te doen.
• Maak expliciet tijd vrij voor overgangsrituelen (bv. 50 dagen, proclamaties).
• Ga coronagesprekken aan met alle leerlingen over wat goed én minder goed gaat. Besteed ook aandacht aan het welbevinden van onderwijspersoneel. Leerlingen én onderwijspersoneel moeten de boodschap krijgen dat het oké is om je niet goed te voelen.
• Identificeer leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben en geef gerichte ondersteuning op school. Doorverwijzing naar externe hulp kan ook een optie zijn. Leerkrachten zijn geen professionele psychologen, dat wordt ook niet van hen verwacht.
• Bevraag de noden van leerlingen. Deze bevragingen kunnen het startpunt zijn voor gerichte, verbindende acties op school.

• De eindtermen en leerplandoelen blijven gelden, omdat een brede vorming belangrijk blijft.
• Herbekijk wel de leerinhouden voor alle leergebieden/vakken: toets alles af met de eindtermen/leerplandoelen en ga na of er eventueel leerplandoelen ook volgend jaar bereikt kunnen worden. Handboeken gaan breder dan het eigen leerplan; het is dus niet nodig om het héle handboek of de héle cursus te zien. Scholen kunnen dit samen met hun pedagogische begeleidingsdienst bekijken.
• Besteed in het lager onderwijs extra aandacht aan Nederlands en wiskunde, en in de laatste jaren ook aan Frans, tenzij daar in de leerlingengroep in kwestie geen echte nood aan is.
• Besteed ook in het secundair onderwijs extra aandacht aan Nederlands en wiskunde. Als school heb je de reeds bestaande wettelijke mogelijkheid om in onderling overleg af te wijken van het lessenrooster, bijvoorbeeld als de eindtermen of leerplandoelen voor bepaalde vakken al behaald zijn. De kwaliteit van de lessen moet natuurlijk verzekerd blijven.
• Geef de rest van dit schooljaar extra aandacht aan praktijklessen, zodat scholieren zoveel mogelijk beroepscompetenties kunnen verwerven.

• Evalueer fair en op basis van data- en contextgebaseerde evaluaties. Scholen bepalen zelf hoe en wanneer de leerlingen beoordeeld worden.
• Communiceer duidelijk en tijdig naar ouders en leerlingen over hoe de evaluatie zal verlopen op het einde van het schooljaar.
• Besteed extra aandacht aan evaluaties bij overgangen tussen onderwijsniveaus: kleuter - lager, lager - secundair, secundair - hoger, en bij heroriënteringen in het secundair onderwijs.
• Kies in onpare jaren van het secundair onderwijs eventueel voor graadgebonden evaluaties.
• Zet herexamens en vakantieopdrachten oordeelkundig en weloverwogen in, want het is een zwaar jaar geweest voor iedereen.

• Hou de 8 aandachtspunten van de Vlaamse Scholierenkoepel in het achterhoofd:

1. Benut de ervaringen van leerlingen.
2. Geef autonomie aan leerlingen en maak werk van zelfredzaamheid.
3. Geef leerlingen feedback en zorg voor interactie.
4. Beperk de werkdruk en zorg dat taken haalbaar zijn.
5. Zorg voor overzicht en duidelijkheid over de vakken heen.
6. Zet digitale tools zinvol in en maak werk van digitale competenties.
7. Maak ruimte voor verbinding.
8. Houd rekening met alle leerlingen en zorg dat iedereen mee is.

• VSK ontwikkelde ook een kant-en-klare en kwaliteitsvolle bevraging voor scholen over de ervaringen en verwachtingen van het afstandsonderwijs. De vragenlijst kan aangepast worden aan de context van de school.